Ολοκληρώθηκε ο διαδικτυακός κύκλος Εισηγήσεων, με τίτλο «Ψηφίδες Τοπικής Ιστορίας», που διοργανώθηκε από την ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ (Ε.ΔΥΜ.ΜΕ.), υπό την αιγίδα της Επιτροπής Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Ήταν μια σειρά Εισηγήσεων που ξεκίνησε την 3η Απριλίου 2021 και έκλεισε την 26η Ιουνίου 2021, με τις οποίες η Ε.ΔΥΜ.ΜΕ. παρουσίασε όψεις της ιστορίας και του πολιτισμού του τόπου μας από τα χρόνια πριν την επανάσταση του 1821 ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Παρουσιάστηκαν θέματα που αφορούν στην ιστορική γεωγραφία, την κοινωνία, την οικονομία και την πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής μας.
Την Ιστορική Γεωγραφία της Ανασελίτσας-Βοΐου (15ος-19ος αι.) παρουσίασε ο Γεώργιος Τσότσος, δρ Πολεοδομίας, παραδίδοντας στοιχεία που εμπλούτισαν τις γνώσεις για την ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής.
Η νομική και κοινωνική θέση της γυναίκας στην Κοζάνη του 19ου αι. προβλήθηκε από τη Βασιλική Διάφα-Καμπουρίδου, Δρ Ιστορίας του Δικαίου-Δικηγόρου, με την παρουσίαση της μελέτης της, που βασίστηκε σε ανέκδοτο, κατά βάση, αρχειακό υλικό και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά.
Η εισήγηση του Γιάννη Γκλαβίνα, δρ Νεώτερης Ιστορίας-Αρχειονόμου ΓΑΚ Κεντρικής Υπηρεσίας Αθηνών, ανέδειξε πλευρές της τοπικής ιστορίας στις δύσκολες εποχές των πρώτων χρόνων του 20ου αιώνα και εστίασε στο πολύπλοκο ζήτημα του μουσουλμανικού πληθυσμού του Νομού Κοζάνης από τους Βαλκανικούς Πολέμους έως την ανταλλαγή των πληθυσμών (1912-1923).
Η σκοτεινή περίοδος της Γαλλοκρατίας (1916-1918), που έχει ελάχιστα μελετηθεί, παρουσιάστηκε με την εισήγηση του Μάριου Κυρπαρίσση-Μώρου, υπ. Δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας ΑΠΘ, μέσα από το έργο του Κοζανίτη λογοτέχνη Κ. Τσιτσελίκη, που ξεδιπλώνει εικόνες της εποχής εκείνης στην Κοζάνη.
Ιδιαίτερο κεφάλαιο αποτέλεσαν οι εισηγήσεις που αφορούσαν στην Κοζάνη κατά την προεπαναστατική αλλά και την περίοδο της επανάστασης του 1821, με την παρουσίαση προσωπικοτήτων της εποχής εκείνης, που η εμβέλειά τους ξεπέρασε τα όρια της Δυτικής Μακεδονίας, καθώς υπήρξαν σημαίνουσες προσωπικότητες εκείνης της περιόδου για την γενικότερη ιστορία. Πρόκειται για τις εισηγήσεις:
- του Χαρίτωνα Καρανάσιου, Δ/ντή Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών για τους Κοζανίτες λόγιους και την Επανάσταση του 1821,
- της Βασιλικής Νοτοπούλου, Βιολόγου – δρ Ιστορίας Επιστημών, για την Ιατρική Επιστήμη και τους Δυτικομακεδόνες Ιατροφιλόσοφους στην προεπαναστατική εποχή,
- του Γιώργου Αλευρά, μεταδιδακτορικού ερευνητή νεώτερης ιστορίας, για την εικόνα των Οθωμανών-Τούρκων στα απομνημονεύματα των αγωνιστών του 1821 και ιδιαίτερα για την περίπτωση του Νικόλαου Κασομούλη.
Οι εισηγήσεις αυτές μας έδωσαν την ευκαιρία να προσεγγίσουμε τις προσωπικότητες αυτές και το έργο τους, αλλά να κατανοήσουμε και το πνεύμα της εποχής εκείνης.
Σημαντικό κεφάλαιο αποτέλεσαν οι Εισηγήσεις που ανέδειξαν πτυχές του πολιτισμού της περιοχής μας. Ιδιαίτερη στιγμή για τον κύκλο των «Ψηφίδων Τοπικής Ιστορίας» αποτέλεσε η εισήγηση της Ζωής Γοδόση, Ιστορικού τέχνης-Επικ. Καθηγήτριας Παν. Δυτ. Μακεδονίας και του Θεοχάρη Τσάμπουρα, αρχαιολόγου ΕΦΑ-δρ βυζαντινής αρχαιολογίας, στην οποία παρουσίασαν την πρωτότυπη έρευνά τους για τη ζωγραφική της Σέλιτσας (Εράτυρας) από τα μέσα του 18ου έως τις αρχές του 20ου αιώνα, καθώς και ενδιαφέροντα στοιχεία για το ιδεολογικό κλίμα της εποχής.
Στην ανάδειξη του πολιτισμού της περιοχής συνέβαλε και η εισήγηση του Ηλία Σπυριδωνίδη, δρ Ιταλικής Φιλολογίας, για τη Μητιώ Μεγδάνη-Σακελλαρίου (1790-1863), που ήταν η πρώτη ελληνίδα που μετέφρασε έργα του σπουδαίου ιταλού συγγραφέα Κάρλο Γκολντόνι.
Τέλος, ο Νίκος Σιώκης, δρ Ιστορίας Ελληνισμού, μας γνώρισε τον πολιτισμό της Κλεισούρας στα χρόνια της ακμής της, παρουσιάζοντας τους θησαυρούς του περίφημου Κειμηλιαρχείου της.
Όλες αυτές οι «Ψηφίδες Τοπικής Ιστορίας» ανέδειξαν μια περιοχή που δεν έμεινε έξω από τα νεωτερικά ρεύματα της εποχής της και έχει τη δική της ξεχωριστή παρουσία στο πάνθεον της νεώτερης ιστορίας της πατρίδας μας.
Ταυτόχρονα όμως, μέσα από τον κύκλο των Εισηγήσεων αυτών, επικοινωνήσαμε με προσωπικότητες του πνεύματος και της επιστήμης, καθώς είχαμε την τιμή να συμμετάσχουν στις «Ψηφίδες Τοπικής Ιστορίας»: η κ. Lidia Cotovanu, κύρια ερευνήτρια της Ινστιτούτου Ν. Jorga της Ρουμανικής Ακαδημίας, η κ. Αγγελική Δεληκάρη, αναπλ. καθηγήτρια Μεσαιωνικής Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, ο κ. Γεώργιος Νικολάου, αναπληρωτής καθηγητής νεώτερης ιστορίας της Φιλοσοφικής Σχολής Ιωαννίνων, η κ. Ίλια Χατζηπαναγιώτη–Sangmeister, καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Κύπρου, ο κ. Γεώργιος Ζάχος, Δ/ντης της Παν/κης Βιβλιοθήκης Ιωαννίνων, ο κ. Κωνσταντίνος Τσανακτσίδης, Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας, ο κ. Χαράλαμπος Τσεβεκίδης, πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Κοζάνης, η κ. Αθηνά Κακούρη, συγγραφέας, η κ. Εύα Καραϊτίδη, εκδότρια του εκδ. οίκου της ΕΣΤΙΑΣ, ο κ. Ματέο Ταράσκο, ιταλός σκηνοθέτης, ο κ. Βασίλης Μυριανθόπουλος καλλιτεχνικός Δ/ντης του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, ο κ. Μιχάλης Πιτένης, συγγραφέας.
Με την πεποίθηση ότι ο κύκλος Εισηγήσεων «Ψηφίδες Τοπικής Ιστορίας», έδωσε την ευκαιρία για συζήτηση, για συνεργασία, για «ζύμωση» και κυρίως για την προώθηση της τοπικής ιστορίας, η Ε.ΔΥΜ.ΜΕ. ευχαριστεί όσους συνέβαλαν στην επιτυχή διεξαγωγή αυτών των εκδηλώσεων και ευελπιστεί ο κύκλος αυτός να επαναληφθεί.
Η Πρόεδρος της Ε.ΔΥΜ.ΜΕ.
Βασιλική Διάφα-Καμπουρίδου